Hậu quả nghiêm trọng khi sơ cứu đuối nước sai cách

Ngày 13/12, bác sĩ Đinh Tấn Phương, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nhi đồng 1, cho biết nơi này vừa tiếp nhận một trường hợp tử vong vì tai nạn sinh hoạt rất thương tâm. Bệnh nhi là một cháu bé 18 tháng tuổi, quê Tây Ninh không may bị ngã vào lu nước tại nhà, mặc dù bé được đưa đi cấp cứu ngay sau khi phát hiện nhưng đã không qua khỏi.
 

Theo bác sĩ Đinh Tấn Phương cho rằng: "Khả năng em bé bị thiếu oxy não quá lâu". Thông thường, trẻ đuối nước ngưng tim ngưng thở quá 4 phút sẽ để lại di chứng nặng nề. Sau 10 phút ngưng thở thì sẽ khó cứu vì nạn nhân đã tổn thương toàn bộ não.

Bệnh viện thỉnh thoảng tiếp nhận trẻ gặp tai nạn đuối nước ở hồ bơi, ao và ngay cả trong nhà với các vật dụng như xô, chậu, bồn nước, hòn non bộ... Nhiều trường hợp, bác sĩ không thể cứu được, như bé trai 3 tuổi ở Long An ngã chúi đầu vào xô đựng nước hồi năm ngoái. Một số trẻ sống sót nhưng để lại di chứng nặng nề ở não do thiếu oxy quá lâu, phải nằm một chỗ.

Khi phát hiện trẻ đuối nước bị ngưng tim, ngưng thở phải hồi sức tim phổi ngay, bởi rất nhiều trẻ đến viện vẫn không thể qua khỏi vì không được sơ cứu đúng cách ngay khi xảy ra tai nạn. Sau sơ cứu ban đầu, trẻ đã tỉnh lại vẫn cần được đưa đến cơ sở y tế để kiểm tra, mục đích xem nạn nhân có bị phù phổi cấp sau khi đuối nước.

Tuyệt đối không được dốc ngược một người bị đuối nước chạy vòng vòng sẽ làm trì hoãn cấp cứu ngưng tim ngưng thở, rút ngắn thời gian vàng cung cấp oxy cho cơ quan quan trọng như não, tăng tỷ lệ tử vong và di chứng tổn thương não thiếu oxy không hồi phục. Cách xử trí này không làm nước trong phổi chảy ra ngoài, đồng thời có thể làm dịch trong dạ dày trào ra ngoài, tăng nguy cơ hít sặc. 
 

Sơ cứu tại chỗ và đúng kỹ thuật là quan trọng nhất, quyết định sự sống còn hay di chứng não của nạn nhân. Theo đó, nhanh chóng đưa người đuối nước ra khỏi mặt nước. Đặt nạn nhân nằm chỗ khô ráo, thoáng khí.

Nếu nạn nhân bất tỉnh, hãy kiểm tra xem còn thở hay không bằng cách quan sát sự di động của lồng ngực. Lồng ngực không di động tức là nạn nhân ngưng thở, cần tiến hành ấn tim ngoài lồng ngực ở nửa dưới xương ức. Phối hợp ấn tim và thổi ngạt theo tỷ lệ 15/2 (khi có hai cấp cứu viên) hoặc 30/2 (khi chỉ có một cấp cứu viên) trong hai phút rồi đánh giá lại xem nạn nhân có thở lại được không, môi có hồng không, có phản ứng khi lay gọi kích thích đau không. Nếu không thì phải tiếp tục các động tác cấp cứu này ngay cả trên đường chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế.

Nếu nạn nhân còn tự thở, hãy đặt họ ở tư thế an toàn là nằm nghiêng một bên để chất nôn dễ thoát ra ngoài. Cởi bỏ quần áo ướt và giữ ấm bằng cách đắp lên người nạn nhân bằng chăn hay một tấm khăn khô.
 

Nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế ngay cả khi họ có vẻ như bình thường hoặc đã hồi phục hoàn toàn sau sơ cứu vì nguy cơ khó thở thứ phát có thể xảy ra vài giờ sau ngạt nước.

Một trong những cách sơ cứu không đúng là dùng nhiều thời gian cho việc xốc nước. Động tác dốc ngược nạn nhân không cần thiết và không nên thực hiện vì thường lượng nước vào phổi rất ít chứ không phải phổi chứa đầy nước như nhiều người nghĩ. Lượng nước rất ít này sẽ được tống ra ngoài khi nạn nhân tự thở lại. Ngoài ra việc xốc nước còn làm chậm thời gian cấp cứu thổi ngạt và tăng nguy cơ hít sặc.

Nhiều người áp dụng hình thức lăn lu, bằng cách cho trẻ nằm sấp trên cái lu được để rơm nung cháy bên trong lăn lu qua lại nhằm mục đích "rút nước" trong cơ thể trẻ ra. Phương pháp này không hiệu quả, còn gây bỏng.

Một số nạn nhân ngưng thở ngưng tim không được cấp cứu thổi ngạt và ấn tim tại nơi xảy ra tai nạn hoặc trong lúc vận chuyển tới cơ sở y tế. Điều này làm cho não và các cơ quan thiếu oxy kéo dài, chết tế bào não, dẫn tới tử vong và di chứng não nặng nề. Vì thế, tốt nhất là phải cấp cứu thổi ngạt ngay khi đưa đầu nạn nhân lên khỏi mặt nước (trước khi đưa vào bờ).
 

Phòng ngừa đuối nước bằng cách không để trẻ nhỏ một mình ở nhà, đậy kín các vật chứa nước. Không cho trẻ chơi một mình gần ao, hồ, kênh, rạch, sông; luôn có người lớn đi theo. Không cho bệnh nhân động kinh bơi. Nên hướng dẫn tập bơi, cho trẻ học bơi.